ZAN KHATAH TIL PAHNIH KA MAN!
© Chhantea Pautu
Kan naupan laia chuan ṭhiante zîngah, "Pa pakhat hian chakai a khawrh a, lung a phawk a, a lung phawh hnuai chu a zen ngar ngar a, a zen kual zel a, a tâwpah thil nêm nùak hi a va man a, chupa chuan, 'Tung'e ka til man ...tu til nge ka man!?' a ti a," kan ti ṭhin.
Pa Mawia nen kha chuan lui kan kal dun leh tawh lo reng reng a, min sawm tawh ngai lo. 'Râwlthar' tia sawi theih kan han ni chho a, lui kal nuam ti mi tih takah midang nen kan kal leh fo; a hnung ka zui tak ber chu U Taia a ni a, kei aia kum 3 vela upa a ni.
Ṭumkhat chu ani hnung ka zui hmasak ber ṭumin mi pathum hi chakai meichher chhit tur bawkin Ngamalung mûal leh Buanzâwl mûal inrina lui, Buanzâwl lui kan tih, chhengchhe zetah chuan kan kal a; U Taia, Thuama leh Kei kan ni a! (Buanzâwl mûal leh Ngamalung mûal hi Hualtu ram chhunga awm a ni; Ngamalung mûalah hian Ngama lem leh a nupui lem te, Nghalphusen a kah hlum tâk âwm len zawng leh a ngho sei zawng inkerna lung a awm a, kawngpui aṭanga pèna hla deuh hlekah, kea kalna kawng bul maiah hmuh theihin a awm).
Kan kal lam chuan Pa Mawia nena kan lui kal chanchin kha ka sawi a, min hruai duh tawh loh dànte chu ka hrilh a, U Taia chu a ṭhen ṭha mai a, "I nêp sazu êm a nih chu," min ti a. Thuama lah chuan a lo la fuh mah mah a, che hlek leh thawm awm hlekah, "Rûl a niang," a ti chhèn lehnghal; chuti ang thil ka sawi zawhah Thuama chuan khita pa pakhat chakai khawrh chanchin ka tarlan tâk aṭanga sawi ṭanin thil mak tak tak leh nuihzatthlâk pui pui hi a sawi a, kan nui kan nui a.
[Kan ṭhianpa Thuama chungchang hi remchangah kan la sawi leh dawn nia.]
Keite Nena Inhmachhawn!
Kan lui kal chanchin lamah lût tawh ang aw.
Khatih hun lai kha chuan Hualtu leh Chhingchhip inkarah Keitè a awm thin; Motor kawng kha Jeep-road mai a la ni a. Buanzâwl kan thlen chuan kawngpui lai takah Keite hrawl ang reng tak hi a lo uiṭhut vung mai a, keini pathum chu min lo en kar a.
A upa ber U Taia chuan, "Shiit...shiit...siiik...siiik..." tiin hnawh kian a han tum a, a kal kiang duh hauh lo, a luhlul kher mai.
Hmalamah ke kan pên ngam tawh lo va, hnunglama lêt turin kan che mai ngam hek lo; kan tlân chuan min um kha kan hlau ru vek a nih a rinawm. Kawnglaiah Keitè leh Keini pathum chu kan inen ta reng mai a, inen laih kan tum pawh a ni chuang lo; kan tihngaihna hre lo chuan, "Hei, bawnga...siala...ui...hei...kal rawh..." tiin kan kut kan han phar zuau zuau ṭhin a, chemtum te pawh kan lek; mahse Bawng emaw, Sial emaw, Ui emaw ni ta lo na na chu a kal duh der si lo. Tin, hlau deuh chunga ti kan nih kha a hre ve a nih hmel.
Minute 10 chuang zet chu kan inen tawh; U Taia chuan, "1 2 3...ah aw..." a rawn ti sup a, kei chuan a ruala tlânchhîat tur a tihna a ni tih ka man thiam nghal a. A rualin number chu kan han chhiar a; Kei leh U Taia chu 2 kan chhiar thlen, 3 kan chhiar dâwn chuan hnunglamah kan tlân lêt ta chîam a.
Thuama ve thung chu ring deuha, "Three..." tih pahin Keite awmna lamah chuan a tlân phei ta nulh roh a!
U Taia ne'na thui fê kan tlân hnu-ah U Taia chuan, "Khawng'e Thuama hi!?" a han ti a. Kan han ding a.
Kei chuan, " Ka hre lo. Keite awmna lamah khan a tlân a niang..." ka lo ti hû a.
U Taia chu pawi tih hmel zet leh ngaihṭhat loh hmel zet hian a awm a, "Va zawng ang," a tih paha lêt leh kan tum lai tak chuan Thuama chu chak zet hian a rawn tlân phei ve ta fua fua a; keini pahnih chuan Keitein a rawn ûmah ngaiin kan bul a rawn thlen hma hma chuan kan lo tlân ve leh ta nghal a. Thui fê kan tlân hnu chuan kan han ding a, kan thaw hluam hluam hlawm a.
U Taia chuan, "Ngati nge Keite awmna lamah khan i tlân daih!?" tiin Thuama chu a han zâwt a.
Ani chuan, "A ruala va beih tur in ti emaw ka tia," a lo ti mai a.
U Taia chuan, "A nih, nichin khan a rawn ûm che mi!?" a han ti leh a.
Thuama chuan, "Um nang aww...khatia ka tlân phei khan a tlânchhia a, kawngthlang lamah a pêng bo daih alawm," a lo ti leh mai a.
U Taia bawk chuan, "Tinge chak deuha i rawn tlânchhiat si!?" a han ti leh a.
Thuama chuan, "Ka han ding kha ka hmu si lo che u a, min hawsan ka hlau a, ka rawn ûm che u alawm, in lo tlânchhe ringawt a nih khaaa..." a han ti leh a.
Kan nui ta ṭha hlawm a. U Taia chuan, "Keite awmna vel chu hlau ve deuh tawh rawh," a han ti ringawt a; Thuama chu a bu nghut nghut a.
Hlau leh ṭi ang reng takin Buanzâwl lui lam chu kan pan leh ta tho a, lui kan thlen thlâk chuan kan peih tâwka thui kan zawh thla a, mei chhemin khua kan nghâk thim ta a ni. Hetih lai hi khawnvartui van lai a ni a, maubati hmang lovin dapin meichher kan siam a, khawnvartui chu damdawi bur ruak lian vak lo khat chiah kan keng a.
Til Man Vawikhatna!
Kan innghahna hmun aṭang chuan lui mawng lamah thui lotè tal chu chakai vaia kal lawk U Taia chuan a rawt a, kan meichhemna kalsanin meichher pakhat chauh ne'n kan kal ta a. Meichher dang chu kan hnutchhiah vek a ni.
Lui mawng lam pan chuan kan chhuk thla a, U Taia a kal hmasa ber a, Thuama a hnungah a ding a, kei ka hnuhnung ber thung. Rinaiin chakai a lo tam a, kan man zauh zauh ṭan a; chutah, Thuama chu chîang zet hian a tawlh thlu a, a hmaa U Taia chu a tleng pahin a kerekah tak a zuk tlawh sak a, U Taia pawh chu chiang zetin a tlu ve ta chawrh a, a tlûk pahin a meichher ken a thlauh darh vek mai bawk a; a lo ṭawn khawm nghet lo chu niin. Thlamang lai a ni a, ai-mit-thlawn ang maiin a thim chhah mup a, tumah kan inhmu thei lo.
Thuama inthiam lo chuan, "Awiah eee...a va na eee..." a ti deuh sek a.
U Taia erawh a ngawi reng thung; a insûm thei hi ka'n ti mai mai khawp a. Thuama chu ṭhim hrep se hi ka ti em em a; nep leh lutuk!
Meichher nei tawh hek lo, lui hnar lamah chuan thimthama zingah kan meichhemna lam panin kan vâk chho ta hlawm a. Thuama nge hmasa U Taia tih pawh ka hre tawh lo, an thawm aṭang erawh chuan chhoh lamah pawh ka la hnuhnung ber niin ka inhre ve ringawt a.
Ka awm chu a nuam lo hle mai a. A hnungbera kal nia inhriat chuan hnunglam thil a ngaihtuah loh theih loh a, mawng hi a za chem chem mai a ni. A ngaw a dur tha si, lui a chhengchhe si, hlauh vang pawh ni em em lovin hmanhmawh a awl ang reng riau a, kan hnunglam kha a tenawm thar deuh ta tlat mai a. Chutah, ka inngaihtuah lungpuam a, hnuhnung ber nih chu ka ten thar thut a, chak ang reng tak hian ka indap chho a, ka kechheh a pelh leh phat phat ṭhin. A hnu deu-ah chuan puan ni ngei ni-a lang chhanah hian thil nêm deuh nûak hi ka han man fuh ta hlawl mai a; chutih pah chuan ka luin thil sakhat hi ka su chawrh bawk. Ka hmanhmawh deuh a niang, ka thil man ka hum rual chiah chuan thaw ri su su hi ka han hre zui a, a rùm ten a rûmin ka hria.
Second rei lote a ral a; chutah, ri deuh vut zawhah thil ri thlawp hi ka hre zui a, U Taia aw ni ngei tur hi a 'awiah' ta ṭhawt mai a, second rei lote bawk tak tak a reh leh hnu-ah, "Tunge ka til man!?" a rawn ti ta mai.
Ka thil man chu meiling khawi aia rangin ka thlah ta nghal a. U Taia chu a phun nung nung mai a. Keini chu kan ngawi kar mai a.
U Taia chuan, "Tu zâwkin nge man!?" a han ti leh a, tumah mah kan la ṭawng lo. "Maw u, tunge ka til man. Tu zâwk nge!?" a ti khur khur tawh mai bawk si. "Ka mawngah a la tauh zui. Ka tlûk bawkkhup thlawp phah. Ka khabe a na teh a nia aw," a han ti nung nung mai a.
Ka rilru te te chuan, "E heee...!" ka ti a. U Taia til kher kher ka han man chu pawi ka tiin ka inthiam lo em em mai a. Chutah, ka inngaihtuah harh ta thut a, "Kei chu ka ni lo," ka ti ta vat a.
Chutia ka tih veleh Thuama pawh chuan, "Kei pawh ka ni lo," a lo ti ve nghal vat a; kei aiin a rilru a chak lo zawk.
Khatih lai khan Thuama kha khaw'nge a awm ka hre lo va; mahse ka bul lawkah a lo awm chu niin, a lo hmasa ber lo tawp mai. Rei lotè thawm a han reh a, a thim chhah si, engmah a hmuh theih miau loh avangin U Taia tân pawh tihngaihna vak a awm lo.
"Ka til man chu in awm a ni. Khati taka rawn ṭhâm nat a ngai a mi!?" U Taia chuan a han ti leh ringawt ṭhin a; chuti taka ka ṭhâm nat pawh chu ka hre mang si lo.
Thuama chuan, "Ramhuai a niang, a thim e mai," a lo ti a.
U Taia'n a awih lo kher asin. Keimah tak pawh chuan ramhuai zâwk chu a nih ka ring ta mah mah a; a chhan chu, ka han man, thil nêm nûak kha chu ka ṭhâm nat vak âwm pawh ka hre miah lo tak tak.
A thim chhah em mai a tihngaihna awm miau hek lo, indap chawpin kan vák chho leh ta nawk nawk a. U Taia til kher kher man leh mawlh chu ka hlau tawh a. Ka han ngaihtuah a; khatih laia U Taia awm dàn tur kha ka han suangtuah chhin a, mitdel serh khawihsak an sawi ang tak tak hi a nih ka ring. A til man saktu Keimah kha min hmu thei si lo va, a inher deuh vutin ka ring tlat. Kawng leh lamah chuan vannei ka inti hle; min hmu thei miau si lo va.
Kan mei chhem êng kan hmuh har dàn em em zia chu, a lo thi rêm hman a ni ngat ang. Kan indap chho zel a, kei chuan kan mei chhemna lung, la lum vat vat chu ka khawih fuh ta hlauh a, khawnvartui bur kan han dap fuh leh hnu-ah mei kan han chhem ta a.
U Taia chuan, "Tunge ka til kha man!?" a ti leh ṭhin a.
Thuama nen chuan kan hriat loh thu rang deuhin kan lo sawi ve vat zel bawk. Meichher chhîin chakai chu kan man chho ṭan ta a, kan hlawhtling hle nghe nghe a, kan man ṭeuh mai.
Til Man Vawihnihna!
Lui aṭanga hawin kawngpui kan chhûak chho ṭêp tawh a, kan chhuah chhoh chuan Keitè kan hmuhna hmun kha a ni nghal tawh mai dawn a ni. U Taia chuan Kàwi kâwm ṭha zet pakhat hi a chhar a, a naute tâna hawnah chemin a chhu pawp a, a kheh malh malh a.
Kawngpui chu kan han chhuak chho a, Keitè kan hmuhna kan thlen chuan U Taia chuan a Kàwi kheh lâi pakhat chu a thlauh palh a, kawngah a lir ta teng teng a. Chhar turin a kûn zauh a, hmalamah tlân titih hian pên nga vel a han pên a. Chutih lai chuan rin lâwk loh tawpin Thuama chu hlauh nei ang mai hian a tlânchhe ta phut a, keiin hlauhawm a hmu emaw tiin ka ûm zui a, ka tlânchhe zui ve nghal vat a.
Chutah, "Eng'e...eng'e...!?" tih pahin U Taia a rawn tlânchhe zui ve nghal bawk.
Kan tlânchhe ta char char hlawm a; kei chuan thing bung ka pal palh a, ka tlu bawkkhup thlawp a, Thuama'n mi rawn pal a, min delhin a tlu zui ve nghal a, U Taia lah chuti bawk.
A hnuai berah ka ṭang ta rân mai a, "Aiah...a na nia...tho rawh u...min man hman ang'e aw...min seh hman vaih chuan aw..." ka ti tuarh tuarh a.
Thlamang lâi si engtin nge kan tlân theih tiin in lo ngaihtuah ngeiin ka ring- khûa hi thim chhah viau mah se kawngpui vel hi chu khaw ṭhat lai chuan a êng deuh uau ṭhin tih in hre ve châwk ang a; chubâkah, mihring hi hlauh kan neih tawh chuan kan lo turu khawp mai a lo ni. Kawngpui chu a êng uau naa, kan han tlûk buai tâkah chuan mit a vai zo a, tuma'n meichher kan keng tawh bawk si lo, kan intàl chingchivêt kual nasa ta mai si. A tâwpah ka têt bîkna hmang ṭangkaiin ka tho thei dawn ta; ka tho tur ka han inbengkhalh chu thil nêm nûak bawk chu ka beng fuh leh ta tlat mai. U Taia til a nih loh hrâm ka beisei takzet.
Vanneihthlâk takin Thuama aw mawi ngei chuan, "Awiah...awihah...a na...a na...tung'e ka til man!?" a rawn ti ta ṭâwk ṭâwk a; chu thil nêm nûak chu U Taia til a ni lo tih ka han hriat chuan ka lawm ngei mai.
Kan han thawh kim zawh meuh chuan thaw a sa hluam thei a. U Taia chuan, "Eng'e in hlauh aaa...in tlân vak a!?" a han ti a.
Kei chuan, "Ka hre miah lo. Thuama hi a rawn tlânchhe vak sia, ka tlânchhe ve tawp," ka lo ti a.
Thuama chuan, "Keite awmna kha ka hlau a niang," a rawn ti bauh a.
U Taia'n, "Keitè chu in hmu a mi!?" a lo ti vat a.
"Hmu chuang nang, a awm ka ring aaa..."
"Hmu si lo, nge khati vaka in tlân!?"
"Nangma'n, 'Keite awmna chu hlau rawh' min tia nih khaaa..." Thuama bawk chuan a lo ti leh thèn a.
"I va han mâwl tak. I hmuh lohte chuan tlânchhìat kher a ngai ami!?"
"Nangmah kha i tlânchhia emaw ka tiaaa..."
"Ka Kàwi thlauh ka chhar a nih khaaa..."
"E..." Thuama chuan a han ti ta ngawt a, "Nichin khan tunge ka til kha man le?" a han tih zawm nghal daih a.
An pahnih inchhuahchhal vel ngaithla chuan ka lo nui suk suk a.
Thuama bawk chuan, "Tunge ka til kha man le?" a han ti leh a.
Kei chuan, "Ka hre miah lo," ka lo ti vat a. Ka inpuan chuan U Taia'n a til mantu-ah min puh dik kha ka hlau tlat si a.
U Taia chuan, "Nangmah leh nangmah kha i inman sak roh a niang. Pa pakhat chakai khawrh i sawi ang khan nangma'n nangma til i man a nih kha, luia ka til mantu pawh kha i ni hrim hrim ang..." a lo ti ta chiah a.
Ka fihlimin ka inhria! "A ni hrim hrim..." ka lo ti ve thuai a; min hriat chhuah a hlauhawm tlat.
Thuama chuan han chhàn leh dàn tur a hre mai lo a niang, a ngawi vung vung a; mahse ani hi phawk tak leh, boruak siam zangkhai pawh thiam tak a ni thung. Chutia a ngawih vung vung hnu chuan, "Rûl a niang," tiin a rawn nui ruh ruh a. Kei chuan ka lo ngei kher kher hle mai; Rûlin tu til mah a man lo ang'e a.
U Taia chu a rawn nui phuh ṭhut ṭhut a, chu chu remchângah lain Thuama chuan U Taia awki ang deuh chiah hian, "Tunge ka til man? Tu til nge ka man?" a rawn ti zui zat a.
Chu veleh, "Mâwla..." tih leh Thuama hnungzang ri kawng chu a inzui nghal a.
Meichher nei miau tawh hek lo, thimtham zingah chuan hlawhtling takin kan haw chho ta ṭhâm ṭhâm a. Vawihnihna!
Lui aṭanga hawin kawngpui kan chhûak chho ṭêp tawh a, kan chhuah chhoh chuan Keitè kan hmuhna hmun kha a ni nghal tawh mai dawn a ni. U Taia chuan Kàwi kâwm ṭha zet pakhat hi a chhar a, a naute tâna hawnah chemin a chhu pawp a, a kheh malh malh a.
Kawngpui chu kan han chhuak chho a, Keitè kan hmuhna kan thlen chuan U Taia chuan a Kàwi kheh lâi pakhat chu a thlauh palh a, kawngah a lir ta teng teng a. Chhar turin a kûn zauh a, hmalamah tlân titih hian pên nga vel a han pên a. Chutih lai chuan rin lâwk loh tawpin Thuama chu hlauh nei ang mai hian a tlânchhe ta phut a, keiin hlauhawm a hmu emaw tiin ka ûm zui a, ka tlânchhe zui ve nghal vat a.
Chutah, "Eng'e...eng'e...!?" tih pahin U Taia a rawn tlânchhe zui ve nghal bawk.
Kan tlânchhe ta char char hlawm a; kei chuan thing bung ka pal palh a, ka tlu bawkkhup thlawp a, Thuama'n mi rawn pal a, min delhin a tlu zui ve nghal a, U Taia lah chuti bawk.
A hnuai berah ka ṭang ta rân mai a, "Aiah...a na nia...tho rawh u...min man hman ang'e aw...min seh hman vaih chuan aw..." ka ti tuarh tuarh a.
Thlamang lâi si engtin nge kan tlân theih tiin in lo ngaihtuah ngeiin ka ring- khûa hi thim chhah viau mah se kawngpui vel hi chu khaw ṭhat lai chuan a êng deuh uau ṭhin tih in hre ve châwk ang a; chubâkah, mihring hi hlauh kan neih tawh chuan kan lo turu khawp mai a lo ni. Kawngpui chu a êng uau naa, kan han tlûk buai tâkah chuan mit a vai zo a, tuma'n meichher kan keng tawh bawk si lo, kan intàl chingchivêt kual nasa ta mai si. A tâwpah ka têt bîkna hmang ṭangkaiin ka tho thei dawn ta; ka tho tur ka han inbengkhalh chu thil nêm nûak bawk chu ka beng fuh leh ta tlat mai. U Taia til a nih loh hrâm ka beisei takzet.
Vanneihthlâk takin Thuama aw mawi ngei chuan, "Awiah...awihah...a na...a na...tung'e ka til man!?" a rawn ti ta ṭâwk ṭâwk a; chu thil nêm nûak chu U Taia til a ni lo tih ka han hriat chuan ka lawm ngei mai.
Kan han thawh kim zawh meuh chuan thaw a sa hluam thei a. U Taia chuan, "Eng'e in hlauh aaa...in tlân vak a!?" a han ti a.
Kei chuan, "Ka hre miah lo. Thuama hi a rawn tlânchhe vak sia, ka tlânchhe ve tawp," ka lo ti a.
Thuama chuan, "Keite awmna kha ka hlau a niang," a rawn ti bauh a.
U Taia'n, "Keitè chu in hmu a mi!?" a lo ti vat a.
"Hmu chuang nang, a awm ka ring aaa..."
"Hmu si lo, nge khati vaka in tlân!?"
"Nangma'n, 'Keite awmna chu hlau rawh' min tia nih khaaa..." Thuama bawk chuan a lo ti leh thèn a.
"I va han mâwl tak. I hmuh lohte chuan tlânchhìat kher a ngai ami!?"
"Nangmah kha i tlânchhia emaw ka tiaaa..."
"Ka Kàwi thlauh ka chhar a nih khaaa..."
"E..." Thuama chuan a han ti ta ngawt a, "Nichin khan tunge ka til kha man le?" a han tih zawm nghal daih a.
An pahnih inchhuahchhal vel ngaithla chuan ka lo nui suk suk a.
Thuama bawk chuan, "Tunge ka til kha man le?" a han ti leh a.
Kei chuan, "Ka hre miah lo," ka lo ti vat a. Ka inpuan chuan U Taia'n a til mantu-ah min puh dik kha ka hlau tlat si a.
U Taia chuan, "Nangmah leh nangmah kha i inman sak roh a niang. Pa pakhat chakai khawrh i sawi ang khan nangma'n nangma til i man a nih kha, luia ka til mantu pawh kha i ni hrim hrim ang..." a lo ti ta chiah a.
Ka fihlimin ka inhria! "A ni hrim hrim..." ka lo ti ve thuai a; min hriat chhuah a hlauhawm tlat.
Thuama chuan han chhàn leh dàn tur a hre mai lo a niang, a ngawi vung vung a; mahse ani hi phawk tak leh, boruak siam zangkhai pawh thiam tak a ni thung. Chutia a ngawih vung vung hnu chuan, "Rûl a niang," tiin a rawn nui ruh ruh a. Kei chuan ka lo ngei kher kher hle mai; Rûlin tu til mah a man lo ang'e a.
U Taia chu a rawn nui phuh ṭhut ṭhut a, chu chu remchângah lain Thuama chuan U Taia awki ang deuh chiah hian, "Tunge ka til man? Tu til nge ka man?" a rawn ti zui zat a.
Chu veleh, "Mâwla..." tih leh Thuama hnungzang ri kawng chu a inzui nghal a.
Meichher nei miau tawh hek lo, thimtham zingah chuan hlawhtling takin kan haw chho ta ṭhâm ṭhâm a.
Comments