BEISEI LOH
BAIHVAIHNA BUL!
- Chhantea Pautu
Fahrah nun a ni!
Kum 1993-ah a pain a boral san a. A chunga thleng tur pawha a rin thiam
loh tawp tur dinhmunah a ding ve ta reng mai; a nihna takah chuan fahrah nun
hman hrehawm zia a la suangtuah thiam lo tawp ang!
Heta hmun hming lo lang awmchhun leh mihring hming lo langte hi ngenna
avangin hming dang hman a ni a; mahse a chanchin laimu a ti danglam dawn chuang
lo tih ka chiang a, a ngaihnawmna a ti nèpin a ti bo chuang lo ang chu.
Te-i chu kum 9 mi lek a ni. Ani ang, hmeichhe naupang lehnghal tan phei
chuan pa tel lova nun chhiar chu thil awlsam tak a ni lo. Hmanlai angin fahrah/fa
chuang hmuhsitna leh tihduhdahna nasa
tak awm tawh lo mah se, a thinlungah fahrah nun fahrah tak chuan ser a siam sak
tho si a! Pa kut lovin a sei lian a, harsatna leh buaina a tawh changa uaptu
tur leh thlamuantu tur a pa chuan a kal liam san tawh!
Mi tam zawk hriatpui loha thinlung kaikuna a nun a khup chang a awm a,
mite hriatpui loha a mit tui luang chuan a harsatna tawh a ti nèp chuang lo!
Chuti ang chuan a sei lian a, a nu hmangaihna kut, pa tel lova kuangkuahtu kut
chu awm lo phei se, engtin nge a nunkawng kechheh chhep fuh taka a kal theih
ang? A hringtunu Bânin a chelh tlat avangin khawvel hmachhawn hi atân a la
zuamawm ve deuh chauh zawk a ni!
Hmeichhe naupang kum 9 mi lek kha a ṭhang chho a, harsatna pal tlangin
hmalam a pan a, a pa tel lova hmabak hmachhawn mah ni se, a sira dinga thlâwptu
tur a nu a la awm chhung chuan a zia tak a la awm. Mahse, 'mahse' tih thumal hi
a beidawnthlak zual chang a awm fo mai!
A tleirawl chhuak chho, kum 20 hial ni ve tawhin, 'nula' tia sawi theih
a lo ni ve ta reng a. Amah lah chu a ngo paw vang mai lehnghal. Mahse,
vanduaithlak takin a kum 20 kum, 2004 chu a tan kum rapthlak tak, a nunna
hnukpui chhahna kum a ni ta ngawt mai si! A la naupang a, a nu kaihhruaina a la
mamawh dawn chauh tihah chuan a nu chuan a boral san ve leh ta a ni!
A nu duhtak, amah hmangaiha duat em em tu-in a boral san nî chuan a
rilru a mang vek a, nula ni ve tawh mah se, a nu chu a duhaiin a kal hma mah
mah! A nu tel lova hmalam pan a huphurh takzet. A thinlungah, 'Ka nu tel lovin
maw!?" tih hi a thangkhawk rawih rawih a.
A pa uapna tel lovin kum 10 zet an hmang ral tawh a; tunah, a nu tel lova
hmabak hmachhawn a lo ṭul leh ta. A nunah tluan lohna hi tluang tak takin rawn
thleng thin mah se, Te-i chu hmeithai pasal sûn fanu chuam a ni tlat a.
Harsatna hmachhawna hneh thei tura harsatnain a rah hrual hrep tawh a nih
avangin hmalam panin a la kal thei zel a ni. Kawng awlsam tak erawh a ni hauh
lo.
Unau pali, mipa kara hmeichhe awmchhun, chutah pawh unau zinga a naupang
ber a ni a. Kum 8 zet, a nu tel lova an unaua nunkawng an sial leh hnu-ah, kum
2013 a lo inher chhuak a; hetih lai hian Saitual hmun hulum laiah pheikhawk
dawr an nei a.
Fur lai a ni a. Nikhat chu khua a chhe zualin ruah a sur cherh cherh
reng a, ruahin sur ban tak tak lai a nei lo a ni ber e; heti anga ruah a sur
cherh cherh ṭuma tukverh bul ṭhuthlenga ṭhut a, darthlalang phen aṭanga pawn
lama tuihawk luang dem dem leh, ruah mal tla seng sengin thinghnah a nan seng
seng thlir hi, kawng lehlamah chuan, 'romantic feeling' neih a awl hle!
Saitualah chuan Lunglei lam atangin Zirtirtua rawn awm tlangval pakhat a
awm a; ani chu Te-i nuna mel lung pawimawh tak phuntu tur a ni. Chumi nî khaw chhiat
zual ni tak chuan Te-i chuan an Pheikhawk dawr a nghak a. Tlangval thau lam, pa
lian pangngai tak, ngo vuah mai hi an dawrah chuan a rawn lut a, pheikhawk lei
tur a rawn en a ni.
"ka' rawh...eng'e i duh a, pheikhawk hi i lei dawn ti raw?" a
lei tir tur a ni ringawt...
Chu tlangval chu a nuisak a, "Nia, ka'n en duh deuh a, ka lei ngei
pawh a ngaih hmel, sumdawn i thiam hmel riau."
Te-i chu a nui a, "I duh duh kha en rawh; ka'n lo enpui ang
che," a ti nghal zat a.
"Dintluanga ka nia?"
"Zoremtluangi; Te-i min ti mai dawn nia." An inpawh ṭan tlat.
Chuta tang chuan an inbe pawp ta zel a. Dintluanga chu a leng ta zeuh
zeuh a. Te-i tán chuan a sira ding tur an awm ta a ang viau mai; a nunah a nu
leh a pa ai a la awh dawn pawh a ni mahna. An inbirh ngun tawlh tawlh a, 'chatuan
thunung' tia an lo sawi thin 'hmangaihna' chu an pahnih inkarah piangin, inneih
hial an tum ta a ni. Chutih laia Zoremi khawvel chu a thar ser hian a hriat a,
a boruak hip luh chu nî dang aia thianghlim tharlam ser ta zawk ni hialin a
hria. Hmangaihnain hlimna a pek avang chuan a mitmeng chu a de sawr sawr a, khawvel
hi a phurawm sarh vek a. Thlifim lo thaw te reng reng chu hmangaihna thuchah
keng tel a lo ni zo ta vek a.
Tunah chuan Dintluanga chu a pasal niin, fahrah nun ser avanga zahawm lo
riaua a inhriatna chu a rawn khuh bo tawh ang a, a tuam dam ang a, a thlamuan
tawh ang. Chu chu a ni, a beisei leh duhthusam chu. A hmaa mahnia ṭapa mit tui
hru hul ṭhin kha, natna avanga a ṭah chang pawhin a pasal awm nghengin a ṭap
tawh ang a, mit tui hruk hul saktu a nei tawh ang. Hmangaihna dik tak dawngin a
pasal chuan a fahrah nun hliah khuha thlamuanin, zahawmna pangngai tak a nei ve
tawh ang.
Te-ili chu kum 30, rilru puitling tak a ni tawh a, Dintluanga hi kum 36
a ni thung. Tluangtakin an innei a, a pasal chu a hmangaih hle. A pasal
chhungte pawhin a tana sawisel tur awm lo khawpin an hmangaih niin a hriat a.
Amah pawhin a mona chhungkuate chu a thiam ang tawkin a hmangaih let a ni.
Harsatna tawk lovin an khawsa chho a; Dintluanga erawh chuan zu a in ve zauh
zauh. Mahsela, nupui fanaute hrâwk khur khur mi leh kutthlak ching chi erawh a
ni lo. Fapa neiin Saitualah In an luah a, an hlim hle.
Hun a kal a, an fapa duhawm tak pawh kum 3 a lo tling ve ta reng mai, an
hlimpui thei hle a ni; mahse mihring nunah hian hlimna karah, harsatna hlimawm
lo tak a lo tlazep ve chawk thin. Te-i chuan, a pasalin zu a in thin chu a ruih
loh laiin, pangngai takin in tawh lo turin a ngen thin a.
"U Din, zu hi in tawh lo la, Bawiha hmuhah hian rui tawh lo hram
teh. Nu leh pate hi naupang entawn kan ni si, zahawm taka nun a ṭul ka ti em
mai."
Dintluanga chuan facebook a khawih nasa ve hle. Chuti ang boruak karah
chuan zankhat chu Te-i beisei loh, a tana tliah hnàwpna a lo thleng ta. Kha zan
kha a theihnghilh tawh lo vang.
Nidang ang bawkin a pasal sikul rawn bang chu hlim takin a lo hmuak a; an
inchhawnchhaih leh ang chu a tih laiin Dintluanga chuan inṭhenna thu a rawn
hawpui ta tlat mai. Te-i chu a hrilhai takzet a!
"Te-i, inṭhen ang!"
"E...e...e...eng maw...'ngati maw U Din!?" a ngaihna a hre lo
hle a, an inhau miah si lo.
"A chhan sawi a ngai lo...inṭhen ka duh a ni mai!"
A chhan a zawt thin, a sawi duh lo. Inṭhen a duh a ni tawp. A chhan hre
miah lo va inṭhen tak kha Te-i tan na tak a ni. A pasal chuan ngaihzawng a neih
a hre hauh si lo va. A tâna a pawimawh ziate, nu leh pa a neih tawh loh avangin
a innghahna ber a nih thute a hrilh a. A fapa a han en a, fahraha awm tur atân
chuan a phal lo; a mit tui chu dan rual lohin a sur zung zung a.
"Kan fapa avang tal pawh hian min ṭhen suh. Nu leh pa kar lova a
sei lian tur ka ngaingam lo a ni, inseam ṭhat ka ngai a nih chuan ka inseam ṭha
ang, hei lo hi In dang ka nei chuang lo; maw, U Din, khawngaihin ti suh!?"
A mit tui a dang zo lo va, a pasal hmaah ṭhingṭhiin khawngaih a dil a;
mahse chu chuan a pasal rilru a thlak tir chuang lo! Te-i rilru chu a nu boral ṭum
ang mai khan a mang vek a. Mit tui karah a khaw hmuh a phê zo a, chu zan
rapthlak takah chuan a fapa, engmah la hre thiam ve lo nen chuan hnawhchhuah an
ni ta a ni. A lo innghah vena chu phehin a awm a, a thinlung chu a kehchhe hneh
takzet! A chhuah tukah bungrua la nghal tura tih a la ni zui! A chhan hriat
miah lohin baihvaia thinlung vakvai turin hnawhchhuah a ni ta si a. Tunthlengin
Dintluanga'n inṭhen a duh nachhan a la hre lo.
A pasalin facebook a khawih nasat lai khan, Te-i chuan Phone man tlawm,
Rs 1500 man chauh a hmang a, facebook lama a pasal chet vel dan a hre lo. A
pasalin inṭhen a duhna chhanah erawh facebook chu a puh miah lo thung. Pasal
tâna nu rinawm leh duhawm zet mai chu a ni e. 'Social Media' kan ngaih dan leh
hman dan thiangzau lutuk hi a pawi teh chu a ni; a la pawi dawn chauh lehnghal.
A chunga natna thleng avanga zan thim ṭihbaiawmtakah chuan an nufain an
chhuak ta hnak hnak a, a lung a chhiain mal a inti takzet. Fahrah nun dáiin,
mal leh khawhar takin a lo awm tawh a. Pasal a nei a, a pasal kuta a innghah
laiin, a chhan pawh awm mumalloa ṭhen a tawk ta si! Mipa rintlak loh sulhnu
nghawng nat dan tur chu aww...! A fapa mawlh chu a ni!
A fapa kum 3 mi chu a ngaihtuah a; a lo dài tawh, fahrah nun dai turin,
a fapa, engmah la hre thiam lo chuan, beisei loh baihvaina bul a ṭan dawn a ni.
Engtin nge a rawn hmachhawn ve tak ang!
* * * * * *
Facebook-a ka thu ziak a hmuh aṭangin Te-i nen chuan kan inbepawp a, a
chanchin ziah ka dil chu a phal ta hlauh a ni. A chanchin a sawi lai chuan keia
dilchhut hmanhmawh pheng chuan zawhna ka lo zawt ve sek a. "Ka'n sawi
phawt ang aw, ka sawi zawhah i zawhna chu ka la chhang dawn nia," a ti dam
diai a.
A chanchin a sawi zawh chuan inthlahrung takin ka hriat chian duh lai te
ka zawt ve ta a ni. A chanchin aṭanga thu ziak tur ka nih avangin kan dilchhut
si, ka inthlahrung deuh bawk si chuan, "Zawhna àwm ang lo deuh ka zawh che
chuan min khawng fawk mai rawh," ka han ti ta ngawt a, kan han nui dun leh
rih a. A mah a fel hlauh a, ka zawh apiang ṭha takin min chhang a; chutihrual
erawh chuan a dinhmun dik tak tarlang fiah tur khawpin ka ziak chhuak lo vang
tih ka hlauhlel lo ve.
Tunah hian dam takin an khawsa mek a, amah chu nu hmel ṭha tak a ni nghe
nghe; an nufaa chhel taka harsatna hmachhawn a, pal tlang a, lawmna tlang
chuang chhuak ngei turin duhsakna ka hlan mawlh mawlh a ni. A fapa nen chuan an
khua a har em em a.
Tihian Te-i thinlung chu a rùm ṭhin- "Ka rilru-ah chuan, 'Ka tan
belhtlak i ni,' tiin ka vawng a; i ngaihtuahna ka lo hre si lo! Ka nu leh pa
aiawh zo turin ka thinlungin a pawm che a; nangmahah ka innghat asin. Mahse ka
natna tur a lo ni reng si; hei hi hre lawkin lo dawn phak ila, kan intawn tirh
khan ka thlah liam tawh tur che a. Engtin nge, 'Ka hmangaih che,' min lo tih
theih zawk le!? Ka hmangaih che a, nangmahah ka innghat tak meuh a; mahse, kei
anga fahrah tur fa kan hrin hma khan min lo kalsan tawh zawk ni la, a ziaawm
tur. Fahrah tur fapa kan nei hman lo ang a, keimah chauhin ka tuar mai tur a
nia. Ka chakna thahrui i nih lai khan, chu ka chakna thahrui pawt hrang tur
chuan engtik lai aṭang khan nge i rilru i lo siam ka hriat lohna tak hi min ti na
zualtu a ni. Hlim taka i sikul bang ka hmuahna che, kan inchhawnchhaiha duat
taka min kuahna hmun leh hmáte kha ka mitthlaah a lo lang ṭhin; mahse, min ti natu,
min tihrilhhaitu, ka mal tâk zia ti chiangtu leh, Bawiha tana baihvaina bul inṭan
zia ti chiangtu lek a ni ta si!"
"Tunah chuan kal turin ka thlah tawh che; nangman min nawr lui tlat
si a. Zalen takin awm la; kei leh i fapa hian kan thlah ta che. Bawiha hi chu
hmangaihna pe chungin theihtawpa ṭhain ka enkawl dawn a ni. Mahse kan hlim lai
ka ngaihtuah apianga, 'mahse' tihna tur a lo tam em em mai hi engtin nge ka tih
tak ang!? Bawiha hmabak hi awww!?"
Te-i thinlung chu a rum tak meuh a; ràlah romei a zâm paw chék a, khaw
awm dan chuan a thinlung chu a ṭawmpui ni maiin a lang.
THUBELH: Nikhat chu
Te-i hian min rawn be leh nawlh a, a pasalin inhruai leh a duh chungchangah a
ni; an inhruai leh ta ngei a, tunah hian an chhungkuain hlim takin an awm leh
tawh a, hlim zel turin ka duhsak bawk.
Comments