PASALṬHA KAWHTEBÂWKA
BUNG 2-NA
©Chhantea Pautu
Lasi Nula Ke Bai.
Thlanvawng chu kih tumin a sat taih taih zel a, a thlan tui chu a bek tawn tawnah a luang zaih zaih bawk. A bek lamah mai a ni lo, a chal aṭang te, a hnâr aṭang te leh a khabe hmul kar aṭangte chuan a dir tluk tluk mai a. Amah hi thlan tui ngah chi leh chhuak hma chi hi a ni ve reng reng a, a ramchhuah hma lawk hian, ina a savun rawh laiim an kawmchhak hmeithai pitar hian a tupa lo piang mai tur bual nan a thlan tui chu tuiumin a rawn dawh hial a; hetia Kawhtebâwka thlan tui khera a tupa pîang hlim bual a duh chhan hi, a thlan tui neitu hnung zui thei khawpa pasalṭha turin a duh em vang a ni. Mualvùm khaw pasalṭha thei ber thlan tui hian awmzia a neih a ring ve tlat; Kawhtebâwka thlan tui fîr hi, tui lum pip pepah a pawlh dal ang a, a tupa bual nan chuan a hmang tawh mai dawn a ni. Pasalṭha thei ber thlan tui fir ngat mai chu, thlahtute aṭanga huaisenna, thisena luang tel zel chhawmtu thlan tui kha a nih miau avangin nausên pîang hlim vun no niak mai bual nan chuan a him ber lo va; chuvanga tui lum pip pep nena bual tur a ni e.
Hahthikûla thlanvawng kung a sah tlauh tlauh hnu chuan thlanvawng tlu tur chu a ri ta ṭuah ṭuah a. Kawhtebâwka chuan a sat pah reng bawk a, a tawpah chuan a thlanvawng it ngawih ngawih chu a tlu ri ta ruah ruah a. Mahse, chutia a tluk rual chuan nausen ṭap khek ṭhat ṭhat thawm hi a kittupa chuan thlanvawng ler lamah a hre ta tlat mai!
Thlanvawng tlu thawm a han reh a. Nausen ṭap chu hriat leh mai inringin a beng chu a hma aia êng zawk mah hian a han chhi leh a; mahse, engmah a hre zui tawh si lo. A benga ri lo awm kha a beng chhe ri a nih a ring thei lo; a chhan chu, a beng hi a chhe lo hrim hrim a, beng ṭha tak, a tawk chauha parh hlap mai, beng vun chhah tak, tunlai bungraw belhchian dawlah 'ISI mark' a chuang kalh ang maia khuavang-chhinchhiah chuang thlap a ni a, beng chhe ri chu a ni thei lo hrim hrim a ni. Eng thawm mah a hriat zui tâk lohah chuan, a thlanvawng kih zar chu a hlawi a, a duh china seiah a tan a, a mut ṭha te te a, ramvak turiin kal a siam leh ta a.
Thui pawh a la kal lo. Kawr kam ti rek ruk, lungpui lian pui pui ngir khep khupna, hmun khawkrawk zet hi a va thleng a; chuti lai a han thlen chuan, a awmna aṭanga hnai set sawta a hriatah hmeichhe ṭap ri a hre leh ta tlat mai. A beng chu a han chhi êng leh vât vât a, ṭap ri chu a han hre nawn leh a; a awmzia chu- ṭap an awm ngei tihna a ni. Kawhtebâwka chuan a beng kua chu a han kawm nawk nawk a; mahse, ṭap ri chu a reh thei si lo. Ṭap ri lo chhuahna chu zawn hmuh ngei tumin a hmalam chu a pan ta zel a, a kal zel a, ṭap ri chu hnai tak angin hre mah se, a lo chhuahna a thleng thei ta reng reng lo va.
Lungpui ngir khep khup awmna hmun chu a kal pel a, ngaw thelh ṭha zet, luite tui lûang ri har har leh fîm kâk mai awmna hmunah hian a va chhuak ta hlawl a. Lung awmte pawh chu a lo te ta deuh a. Chhei raw! Chulai hmun a va chuang chhuak hlawlin a thil hmuh avang chuan Kawhtebâwka chu a hamhaihin a ding ta chawih mai! Khai a!
A hmalam, luite bul lungpui lian vak lo chungah chuan Lasi nula, hmel ṭha em em mai leh chawn nalh turu bawn lutuk hi a lo ṭhu a, a sam chu a ngil sang a, a ngo paw vang mai a, a hmui lah chu a sen no chek mai bawk si. A mit hmul chu a tawk chiahin a er a, a mit meng mawizia lah chu lunghlu dum pawl mawi bik ang mai a ni. Amah hrim hrim chu a thar hian a thar ser ser a, a hnute, a kawr hak chhana kawh lah leh, a tai fèk rât mai pawh chu, lungpui chunga ṭhu mah ni se, sawiin a fiah lo- Kawhtebâwka suangtuahnaah chauh chuan a fiah zawk a ni. A mal chu a chawm maih mai a, a khup lah chu a tawk chauh hian a bil taih mai bawk si; thil dang zawng aia mak chu, a chawn nalh tak maia Kawhtebâwka a luang liam tlat chu a ni! Daih mai a. Chu aia mak chu a la awm leh cheu; chu chu chu tawrh har Lasi nulain mit tui tling piaua Kawhtebâwka a lo en chu a ni!
"Kawhtebawk, kha thlanvawng kha furniture siam nan îta kit ngawt tur i ni lo asin," a lo ti men ṭuau a!
"E he! Han men ṭuau kher chu, Lasi nula tih atân chuan a va inhmeh lo deuh ve," Kawhtebâwka chuan a lo ti daih a. Ei loh hmel zet hian an meng nûr nang a. Mizo thufingah, 'Tui baw hnu a ruh leh theih tawh loh...' tih awm mah se, a laka a luan liamna pawh a rût leh lek lek a.
Lasi nula chuan lungawi loh hmel deuh hian, "Lalkawhtebâwl, i hre thiam lo a nih kha," a han ti hmak a; chutah, ṭial ruai ruai khawp hian a han ṭap ta vak vak mai a. Chulai ruam chu a ṭap ri khawkin a fawn hlurh hlurh a.
Kawhtebâwka chuan a beng a hup vat a, mak ti zet hian chu Lasi nula chu a en ta hau mai a, "Nula, a va han mak bawk ve mawle," a han ti zui nghal a.
A hnu fê-ah nula ṭap chu a bâng ve ta a. A awmna lungpui aṭang chuan a chhuk ta ṭuih ṭuih a, "Kawhtebâwk, i nunna atân a hlauhawm tawh dawn a ni; kha thlanvawng kung kha, kan hmelma Sihhuai, Phunglungtawrawta thing chuam a ni a, a lèrah khan a tupa, nausên chum deuh a dah a, i kih zawng khan a tupa chu a delh hlum a ni," a han ti leh a.
Kawhtebawka chuan, "E khai awww...!" A han ti ringawt a.
Lasi nula chuan, "Mahse, vawiin hian Muvanlai i kap ang...in kawmchhakah nau a lo pîang a, a hmingah Bâwkzuia an phuah ang," a han ti a. A zakdawh tiang chu a la a, Kawhtebâwka piah mûal lam pan chuan a kal bai phei ta auh auh a! Thui vak lo a bai phei hnu-ah a rawn hawi lêt leh a, "Pârchuailovi ka ni," a rawn ti leh ringawt a, a hmalam chu ngil taka panin a sam ngil zet phe siau siauin a bai phei leh ta a.
Kawhtebâwka chuan a chawn bai lo lam chu a en zui vung vung a.
Thil buai thlak deuh chu, chawh ruala lakin Kawhtebâwka hi Mualvùm pasalṭhate zinga a thei ber ni mah se, thil pakhatah theih loh a la nei ta tlat mai a. Amah hi sa kap thei leh kut hmui, ṭhenkhat phei chuan Lasi pawh zâwl ngeia an rin ni mah se, ram lamah thang a la chhuah thei tlat lo. Buaithlak tak a ni.
Chutiang chu a nih avangin thang chhuah sa serh a lo kah loh kah ngei tuma ramchhuak a ni a, a tum a hlen hma chu haw a tum ṭhak lo; chutia a vahna lama a pingpei kual vel chuan, Sazuk ki bung hi a tawng ta a, kag ngei atan a it thlu ngang si a, a chhui zui ta ngat ngat mai a ni.
* * * * * * *
Karkhat zet chu kamrah mai mai ringin ram pilril zetah a awm tawh a, a Pialral nun tur thlîrin a ramchhuak a ni. A vak a vak a; tichuan, kham bakbahai zet hnuai, a bulṭhutah chuan a chhuak ta hlawl a.
Chawhnu her vel zetah chuan, chu kham lai tak vela lung chhawrdawh rem zet maiah chuan Kawhtebâwka chu a chuangchhuak ta hlawl a. A ṭhu chawl vang vang a, a piah lawk Pûk kotlangah chuan Sathar nufa hi an awm a, an Beng an tun hra hra a, amah chu an rawn hmu lo niin a lang; mahse, ani chuan kah enah pawh a en lo va, a ngaihsak hek lo.
Tuibur hmuamda àwm vel a ṭhut chawlh hnu chuan a Silai, a kâwm hnum tle hlarh tawh chuan a chung zawn thinga Muvanlai fu chu a tin ta vang vang a.
Kawhtebâwka hi kan sawi tawh angin, Mualvùm khawl lal, Lianluaia pasalṭha a ni a. Râl lu a khai haw tawh a, lungthu pawh a kim tawh. Thangchhuahpa ni tura Sa serh zawng zawng pawh ama kutzal ngeiin a ti hlum tawh a; mahse, Muvanlai a tawng fuh thei ngai tlat lo, tunah erawh chuan a bi kim theihna hun remchang a rawn her chhuak ta. Lasi nula khan a sawi dik a ni.
Thlahtute aṭanga a rochun, huaisenna chu a vawng nung a; mahse, mihrâng pasalṭha a nihna chu a chapopui ngai lo. Amahah hian mite thlamuanna ni turin rinawmna nghet chu a awm a. Sa kawlh lung lian leh râl hian a thinlung an ti nghing ve ngai lo va, hlauhawm hmaah hian a tâw-té pawh a sai ngai hek lo; chutih ahnekin mi hrûanghrâu leh kâwlhrâwng nia inchhâl ṭhenkhatte chu a hmaah an kha a chih a, an tha a khur mai ṭhin.
A nun hi tawrhchhelna nun a ni.
Ram pilril taka an sairamchhuah chang pawhin, hrehawmnain a hneh ngai lo; hei hi hetih hun laia Mizo pasalṭhate nun chu a ni. Vaihmite leh Thosi karah, Tarpilu mûtin, awmzia nei lo mah se; chuti ang kâra Râl bei a, rawlrâla chét a ngaih châng pawhin an lal tân an ding nghet a, khua leh tuiah an rinawm ṭhin. Kawhtebâwka pawh hian a lal Lianluaia zahawmna a vawn himpui fo a, pen khat pawh a hnungtawlh lo; chu chu a ni pasalṭha nun chu.
'Duhsakna Nopui' chang phak turin a bei a, a sual ṭhin; mahse 'Nopui' chan duh vang ngawr ngawrin râl leh sa kawlh lakah a lal khua-leh-tui hum a tum ngai lo va, amaha pasalṭha zia chuan khawtlang venghim turin a tur chhuak ṭhin a ni zawk. Kawng pik leh hrehawm, râlṭi leh hlauhawmah pawh a koa tla mawhphurhna a hlen kawngah eng mah a indaltir ngai lo va, râl leh sa kawlh lakah a lal Lianluaia tân a thawk a, a sûal a, a ding nghet ṭhin.
An lal Lianluaia leh a khua leh tuite tân hian lu chhum ban chhum huamin a bei a, a nun a thàp tak meuh meuh ṭhin. Vawikhat pawh, Sakeiin veng tlabirha hmeithai Pitar feh haw hnuhnung a seh hlauh mai a, Kawhtebâwka chuan chempui nen a um zui ve nghal a, hemi ṭum hian na takin a inhliam a, tlema tlemah a thi lo chauh a ni. 'Dam leh tlang khatah, thih leh ruam khatah,' tih hi a nun laimu a ni a. Phatsantute tenawm zia a hriat chian em avangin hlauh avangin tumah a phatsan ngai lo. A sal man a diriam ngai lo va, bâwih a hmusit hek lo. Mi huaisen chu a hmelma pawh ni se a ngaisâng a, a zah fo; mahse a hlau chuang lo. Hlauh loh avanga inrem duh loh hi a rilrem zawng a ni lo va, hlauh avanga inrem pawh a duh hek lo. A ṭul lo va pawng basa ngam leh a hun lo va bawh hi a tih dan a ni ve lo va, fing takin thil a thlir ṭhin. Amahah hian pasalṭha chîngkim zia chu a awm vek a. Mi chhia leh pachhiate a mal dintir ngai lo va, a dawm kang zawk ṭhin. Sa-ah a kut a hmui em avangin mi chhe daikil kâra mite paw'n Sa tui hang hawp tur an chham ngai lo.
Hmeichhia a en hniamin a hmusit ngai lo va, an mualphona hi thil chheteah a ni thei tih a hriat avangin, kawng tam takah an thlâ a veng ṭhin. Sakhaw thua an rin dan- 'Nula ngai tawh ten pialral kalkawngah Pawla sài an pumpelh ṭhin,' tih hi a hai lo va; mahse, he ngaih dan avang ngawt hian hmeichhia tih mualpho a duh ngai lo, eng vang mahin. 'Ka nula,' tia sawi theih chu a nei ve- hmanah khan an khaw nula hmel ṭha Rochhîngi kha tlangnuam a per kaipui a; mahse a en hniam phah lo va, a hmusit reng reng lo. Rochhîngi chuan a fa a pài ta hial a; mahse, an innei ta lo.
Hmeichhiain pasalṭha an ngaihsanna thinlung hi a hai lo va, nula chuan tlangval a lo ngâi a nih pawhin, an laka insawitheih a, en tleu a, hmuhsit a, anmahni tih mualpho kher hi a rilrem zawng a ni ve lo va, a duh ngai hek lo.
Tharum leh thahrui hi a din nghehna a ni lo va, a din nghehna chu a thinlung tlâwm duh lo hi a ni zawk. Thahrui chakna hi a pawimawh a, a ṭul tih pawh a hria; mahse, a chakna chu a thinlung ngehna hi a ni a, hlauhawmin a hnawt kiang lo va a ṭul hunah chuan ani aia ngawhngawl an awm lo va, hlauh a nei hek lo. Pasalṭha chîngkim zia chu a kawl tlat avangin râl hù-ah a zam lo va, sa kawlh leh thu dik hmaah a tlanchhe ngai hek lo.
Vawikhat an rammut ṭuma a chet dan phei chu, an Valupa, Thangbuaia chuan, "Bâwka, a lu zuar thawmhnaw ka ti deuh mange awww..." a ti vang vang hial a ni.
Tlawmngaihna hi a nun chhuahpui a, kawng eng kimah a vawng nung ṭhin. Mi dang aia népin a awm ngai lo va, a nun hian chungnunna zia a keng tlat a ni; chumi avang chuan mi dang lakah a inlek tihna a ni lo. Hmun râlṭi-ah dâi a do va, hmun râlmuangah mi dang hmun a kian ṭhin. A chan a chhiat avangin a thinlung a tlâwm ngai lo; tlâwm ai chuan thihna thinlung a pu a, a chanchhiatnain a thinlung a ti nghing pha ngai lo. A huaisenna chu a kawr maiah a ni lo va, chhungrilah a ni zawk. Râl-lu-lâm leh Sa-hrâng aih níkhua te hi a tân chuan hun hlimawm ber ber te a ni a. Ramchhuak an haw chânga tlangtlira Silai lawn un un paha bawhla chham te, kawtchhuaha khaw mipuite'n an lo hmuah chânga nula ten Ar-ke-ziak an lo bânte leh, duhsakzia lantir nana Fenthlîra Zufâng an lo tulh ṭhin te hi a nun ti kimtu a ni.
Khawtlang muan tur leh ding nghet tur a nih a inhria a, a vanglai nî te lo liamin a tha pawh lo ṭhum tawh mah se, pasalṭha rilru chu a la dinpui cheu ang a, a thinlung chu a tlâwm ve ngai chuang lo vang. A vanglai nî a pelh hun leh a vui liam hun lo thleng mah se, râl do thei lovin, a khup lo zawi se, chakna nei tawh lo mah se, ràla tuk loh ram daite chu thlirin leh, a lung ti lêngtu mai niin, chutah chuan ramchhuak thei tawh lo mah se la, a finna leh remhriatna te chu a lal tân a hmang ang a, a pian aṭanga pialral a kài thlengin pasalṭha chîngkim zia chu a chhawm nung zel ang.
Nakinah chuan ram lamah mai ni lo in lama thang a chhuah hun a la thleng mai thei a, 'Thangchhuahpa' niin a ropuina nî te chu a la vui liam ve ang a; mahse a thinlung chu a nghet reng ang.
Silai a ri dur a. Muvanlai chu a vir thla ta nawk nawk a, nichin lawka thlifim dawnga lêng delh delh khan nunna a nei tawh lo; mahse, Kawhtebâwka tân chuan ropuina nî a rawn inher ta.
Silai zen khu chu a velah a zâm chîai chîai a, lung chhawrdawh hmawrah chuan a va ding a, a hmelah chuan lungawi hmel a lang a, a lung a kim tawh ang. Ràl hla tak a thlîr a, "Hei hi a ni Pasalṭha nun chu; pasalṭha nun ka dai ve ta," a ti sap a.
Chutih lai chuan in lamah nausên piang hlim chu a ṭap ngâk ngâk a; mipa a ni.
Eng tikah nge kan chhunzawm leh ang aw. I coment loh vaih chuan aw.
Comments